Soğuk havada kalbe dikkat! Etkisi günler hatta haftalar sonra ortaya çıkabilir... Kendimizi nasıl korumalıyız? | 7 SORU 7 YANIT

Her yıl milyonlarca kişinin hayatına mal olan kalp hastalığı dünya genelinde önde gelen ölüm nedenlerinden biri. Özellikle de kışın... Çeşitli çalışmalara göre, kış aylarında hava sıcaklığının beklenmedik bir şekilde düşmesi nedeniyle kalp krizleri, felçler, kalp yetmezliği, kardiyovasküler sorunlar, ritim bozuklukları ve diğer sorunlarda artık gözleniyor. İsveç'te 2017 yılında yapılan ve sonuçları JAMA Cardiology’de yayımlanan bir çalışmada, 274 binden fazla kalp hastasının verileri incelendi. Farklı hava koşulları ile kalp krizi arasındaki bağlantıyı araştıran çalışma, kalp krizlerinin soğuk günlerde daha yaygın olduğunu ortaya koydu. Üstelik sıfırın altındaki sıcaklıkların bir kişinin ciddi kalp krizi geçirme riskini yaklaşık yüzde 10 artırdığı da tespit edildi. Sonuçlar ayrıca, sıcaklıkların 0’dan 3 dereceye yükseldiğinde kalp krizi oranlarında gözle görülür bir düşüş olduğuna da işaret etti. Biz de bu araştırmanın ışığında akıllardaki soruları uzmanlarımıza yönelttik... 1) SOĞUK HAVAYA ÇIKINCA BEDENİMİZDE NELER OLUYOR? Soğuk havanın kalp damar sağlığına karşı olumsuz etkilerinin altında yatan birçok faktör olduğunu söyleyen Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Mustafa Aytek Şimşek, “Ortalama bir insan vücudu soğuk havaya tam anlamıyla uyum sağlayamaz. Bu nedenle soğuk hava ile karşılaşan beden, savunma olarak kas metabolizmasını hızlandırır. Ayrıca fiziksel ve ruhsal tehlikeler karşısında devreye giren sempatik sinir sistemi uyarılarak yüzeysel damarların çapının azalması, buraya giden kan miktarının azaltılması ile sıcaklık kaybı minimuma indirilmeye çalışılır. Sempatik sinir sisteminin devreye girmesi kısa vadede sorunu çözer ancak orta ve uzun vadede kalp ve damar sağlığı üzerine olumsuz etkiler yaratır” dedi ve devam etti: “Bir diğer faktör ise soğuk havada kan basıncında yükselme ve dalgalanmalar olması. Bu dalgalanmaya bağlı olarak kalbin iş yükü artar, organ kanlanmasında değişimler olur ve yükselen tansiyona bağlı kalp krizi gelişimi tetiklenebilir.” Havaların soğumasının dolaylı etkilerine de dikkat çeken Kalp ve Damar Cerrahı Prof. Dr. Tulga Ulus, “Bunlar arasında en önemlisi diyet değişiklikleridir. Soğuk havalarda daha çok tuzlu ve yağlı yemekler tüketilir. Kişiler evlerine kapanma eğiliminde olurlar, spor ve egzersiz programlarını azaltırlar. Tüm bunlar da kilo sorunlarına ve dolayısıyla kalp hastalıklarının daha da artmasına/ortaya çıkmasına sebep olur. Kışın kalp hastalıklarının sıklığında artma ile birlikte iskelet sistemine bağlı birtakım ağrıları da çok sık görürüz. Soğuk havada kalp ve kas ağrıları benzer olduğundan karışabilir. Bu durum da hastaların sağlık merkezlerine daha geç başvurmalarına sebep olur” ifadelerini kullandı. 2) AŞIRI SICAK HAVA İÇİN DE AYNI ŞEY GEÇERLİ Mİ? Sadece aşırı soğuklar değil, aşırı sıcaklar da kalbi olumsuz etkiliyor. Amerikan Kalp Derneği (AHA), 26 derecenin üzerindeki sıcaklıkların kalbi zorlayabileceği ve savunmasız insanları risk altına sokabileceği konusunda uyardı. Tıpkı soğuk havalar gibi sıcak havaların da kalp damar hastalıklarını kötü yönde etkilediğini vurgulayan Doç. Dr. Şimşek, “Soğuk havalardan farklı olarak sıcak havanın etkisi hemen ortaya çıkıyor ve süreç içerisinde vücudun adapte olması ile sıcak havanın negatif etkisi azalıyor. Yapılan çalışmalarda soğuk havanın kalp damar sağlığı üzerine etkisi günler-haftalar içinde ortaya çıkarken, sıcak havanın etkisi saatler içerisinde görülebiliyor” açıklamalarında bulundu. Şimşek şu noktaların da altını çizdi: -- Sıcak havanın kalp damar hastalıklarına olumsuz etkisi daha çok sıvı kaybına bağlıdır. Özellikle bebekler, küçük çocuklar ve ileri yaştakiler sıvı kaybına duyarlı olduklarından, sıcak havaya maruziyet ile kısa sürede kan basıncı düşüşü, buna bağlı organ kanlanmasının azalması ve yine ileri yaşta pıhtılaşmaya yatkınlık ortaya çıkabilir. -- Uzun yıllara dayanan takip çalışmalarında soğuk havanın sıcak havaya göre kalp ve damar hastalıklarına bağlı ölümü belirgin olarak daha fazla artırdığı ortaya çıkmıştır. Bu nedenle soğuk havanın kalp hastalıkları açısından daha tehlikeli olduğu söylenebilir. 3) KALP KRİZ GEÇİRDİĞİMİZİ NASIL ANLAYABİLİRİZ? kalp krizi belirtilerini tanıyabilmek önemli. Çünkü kalp krizi geçiren bir kişi, ne kadar erken yardım alırsa, iyileşme olasılığı o kadar yüksek oluyor. Kalp krizinin şiddeti kişiler arasında farklılık gösterebiliyor; bazı kişiler şiddetli ağrı yaşarken, diğerleri yalnızca hafif bir rahatsızlık hissediyor. Bazı risk faktörleri soğuk havanın kalbe etkileri üzerinde diğerlerine göre daha büyük etkilere sahip olabilir. Örneğin, 2016 yılında yapılan bir araştırma, sigara ve alkol tüketiminin, düşük sıcaklıklarda kalp krizini tetikleme olasılığı en yüksek risk faktörleri olduğunu ortaya koydu. Bunun nedeni, alkolün ve sigara içindeki maddelerin doğrudan vücuttaki kan damarlarında meydana gelen daralmayı etkileyerek kan basıncını artırması olarak açıklanıyor. 4) NE KADAR SOĞUK HAVA "AŞIRI SOĞUK" KABUL EDİLİYOR? ‘Kardiyovasküler risk açısından hangi derecedeki havaları aşırı soğuk ve aşırı sıcak olarak tanımlayabiliriz?’ sorusunu yönelttiğimiz Doç. Dr. Şimşek, aşırı soğuk ve sıcak hava kavramının bir yerin bulunduğu iklim bölgesine ve coğrafi konumuna göre değiştiğini, bu nedenle sıcaklık aralıklarının bölgeler için tanımlandığını söyledi. “Normal değerler Türkiye’nin batısı için 20-25 santigrat derece, doğusu için ise 15-20 santigrat derecedir. Bu sıcaklık derecelerinin yüzde 80 ve daha aşağısındaki değerler aşırı soğuk, yüzde 20-80 aşağısındaki değerler ortalama soğuk olarak kabul edilir. Normalin yüzde 80 ve daha fazla yukarısındaki değerler ise aşırı sıcak, yüzde 20 ila 80 ve yukarısındaki değerler ise ortalama sıcak olarak tanımlanır.” 5) SOĞUK EN ÇOK HANGİ GRUBU ETKİLİYOR? Soğuğa karşı verilen tepkiyi etkileyen unsurlardan bahseden Prof. Dr. Ulus, “Yaş, fiziki durum, altta yatan diğer kronik hastalıklar ve bunların derecesi soğuğa verilen tepkiyi belirler. En çok yaşlılar ve çocuklar, önceden kalp damar veya kapak ameliyatı olanlar, şeker hastası olanlar ve KOAH hastaları etkilenir” dedi. Soğuk havada kalp, mevcut vücut sıcaklığını koruyabilmek için daha fazla kan pompalamak zorunda kaldığından, koroner arter hastaları ile stent takılan ve bypass olan kişiler kışın dışarı çıkarken kendilerini soğuğa karşı çok daha fazla korumalı. 6) SOĞUĞUN VÜCUDUMUZA BAŞKA ETKİLERİ DE VAR MI? Soğuk havanın olumsuz etkilediği tek şey kalp değil… Düşük sıcaklıkların sebep olduğu diğer risklerden bahseden Doç. Dr. Şimşek, “Kış mevsimi insanların daha çok kapalı alanlarda vakit geçirdiği dönemlerdir. Bu nedenle viral veya bakteriyel salgın hastalıklar bu dönemde daha çok görülür. Ayrıca soğuk havalarda ısınma amaçlı fosil yakıtların tüketiminin artması hava kalitesinin bozulmasına ve zararlı partikül salınımının artmasına sebep olarak akciğer hastalıklarının kötüleşmesini de tetikleyebilir. Soğuk havaya maruziyet hava yollarında spazma sebep olarak reaktif hava yolu hastalıklarında ataklara sebep olabilir” ifadelerini kullandı. 7) KALP SAĞLIĞINI KORUMAK İÇİN NELER YAPILMALI? Doç. Şimşek, soğuk havalarda kalp sağlığını korumak için alınacak önlemleri sıraladı: -Soğuk hava maruziyetini en aza indirmek için havaya uygun giyinin -Soğuk havalarda egzersiz yapmaktan kaçının veya düşük tempoda egzersiz yapın. Fiziksel aktivite ile ısınma, kan damarlarınızın genişlemesine neden olduğundan, kalp hastalığı olan bir kişide düşük tansiyona yol açar. Kan basıncındaki ani düşüş ise kalp krizine neden olabilir. Bu nedenle soğukta dışarıdaysanız ve terlemeye başlarsanız, bunu içeri girip dinlenmek için bir işaret olarak kabul edin. Kalp ve Damar Cerrahı Prof. Dr. Tulga Ulus - Evlerde yalıtım ile ısı kaybını azaltın - Dengeli beslenip ve sıvı alımını ihmal etmeyin - Grip aşısı olun Kış grip mevsimidir ve kalp hastalığınız varsa grip tehlikeli olabilir. Soğuk hava ve iç mekân ısıtmasının getirdiği düşük nem, hastalanma riskinizi artırır. Bu nedenle grip aşısı yaptırarak kendinizi koruyun. Kalp ve Damar Cerrahı Prof. Dr. Tulga Ulus - Soğuk havada kalma sürenizi sınırlayın - Alkol ve kafeinli içecek tüketiminden kaçının