Azerbaycan yolcu uçağının düşürülmesi neyi gösteriyor ?

20 Aralık 2024’te ‘Moskova Bakü’den Ankara’ya nasıl mesaj veriyor?’ başlıklı analizimde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in, 17 Aralık’ta Rossiya Segodnya Uluslararası Haber Ajansı Genel Müdürü Dmitriy Kiselyov / Kiselev’in sorularına verdiği   cevapları değerlendirmeye çalışmış,  Ankara / Bakü  arasında ufak tefek pürüzlerin  bazı  Moskovalı bürokratların eseri olabileceğinden söz etmiştim. Çoğuna varmadan Azerbaycan Havayolları’na (AZAL) ait  67 yolcu ve mürettebatı taşıyan Embraer E190 tipi yolcu uçağının düşürüldüğü 25 Aralıkta, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev de; Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin‘in ev sahipliğinde düzenlenen Bağımsız Devletler Topluluğu’nun  gayrı resmi zirvesine katılmak üzere St. Petersburg’a gidiyordu.. Yolcu uçağının düşürüldüğünü duyduğumda ilk aklıma gelen Prezident İlham Aliyev’in Vladimir Putin ile görüşmesinin engellenmek istendiğiydi.  Ama bu görüşmeye çomak sokan ismin Rusya Federasyonu’na bağlı Çeçenistan’ın Cumhurbaşkanı Ramazan Ahmetoviç Kadirov olması sabotajı daha da kaotikleştiriyor. Ramzan Kadirov’un, uçak kazasında hayatını kaybeden kişilere maddi yardım yapılması talimatını vermesi ve Azerbaycan İdaresinin bunu reddetmesi, uçağın düşmesinde Grozni yönetiminin kastı olabileceğine dair kanaatleri  güçlendiriyor. Uçak kazasının ayrıntıları  Uçak Azerbaycan’ın başkenti Bakü’den Rusya’nın Çeçenistan kentindeki Grozni’ye uçarken rotası değiştirildi. Rusya’nın sivil havacılık otoritesi, Federal Hava Taşımacılığı Ajansı Rosaviatsia, uçağın rotasının yoğun sis ve Çeçenistan üzerindeki Ukrayna drone aktivitesi nedeniyle değiştirildiğini ileri sürdü. Uçak, Hazar Denizi’nin doğu kıyısındaki Kazakistan’ın Aktau kentine yaklaşık 3 kilometre (1,8 mil) uzaklıkta düştü. Ancak uçağın güzergahı, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’den Rusya’nın güneyindeki Çeçenistan bölgesinin başkenti Grozni’ydi. Kamuya açık uçuş izleme verilerine göre, jetin GPS izlemesi de bozuldu. Azerbaycan Hava Yolları, kazanın “fiziksel ve teknik dış müdahale” sonucu meydana geldiğini açıkladı. Uçağın kuyruk bölümündeki delikleri gösteren uçak fotoğraflarının “uçak yakınında potansiyel olarak bir uçaksavar füzesinin patlama olasılığına işaret ettiğii” söylendi. Ayrıca  kazanın ilk saatlerinde AZAL uçağındaki oksijen tüpünün patlaması,  uçağın kuş sürüsünün içine dalması yoğun sis ve elverişsiz hava şartları nedeniyle düşmüş olabileceği yorumları yapıldı. Rusya hava mekanı insansız hava araçları ve hava savunma sistemiyle işgal mi edildi? Rusya Devlet Başkanı Putin’in Azerbaycanlı mevkidaşı Aliyev’i telefonla arayarak Azerbaycan Havayolları’na (AZAL) ait Embraer E190 tipi yolcu uçağının düşmesine neden olan olayın Rusya hava sahasında meydana gelmesi nedeniyle özür dilediği belirtilmiş, kaynaklar Rus hava savunma sisteminin Azerbaycan uçağını düşürdüğünü  bildirmişlerdi. Bu olayla birlikte Rusların yaptıkları teknolojiyi ve onu kullanan personeli kontrol edemedikleri anlaşılmıştı. Rusya Federasyonu tarihinin en zor zamanlarını yaşıyor. Ukrayna ordusu neredeyse her gün Rusya’nın sınır ve iç bölgelerine yönelik İHA ve füze saldırıları düzenliyor. Rus hava savunma güçleri saldırıların büyük kısmını başarıyla püskürtüyor. Rusya Savunma Bakanlığı, geçen gece boyunca ülkenin üç bölgesinde Ukrayna ordusuna ait 56 uçak tipi insansız hava aracının (İHA) engellendiğini bilgisini paylaşmıştı. İnceleme sonuçlarına göre, Aktau yakınlarında düşen Azerbaycan Havayolları uçağı, Rusların  karadan havaya fırlatdıgı füzesi tarafından vuruldu.  Roket Grozni üzerine ateşlendi, parçaları yolculara ve mürettebata çarptı ve uçağın yanında patladı. Rusya Federal Hava Taşımacılığı Ajansı Rosaviatsia Başkanı Dmitriy Yadrov, Kazakistan’ın Aktau kentinde düşen Azerbaijan Airlines’a ait yolcu uçağının Ukrayna’nın İHA’larla düzenlediği terör saldırıları nedeniyle Grozniy Havalimanı’na iniş gerçekleştiremediğini belirtti. İran parmağı Azerbaycan Uçağının düşmesinde; ucundan bucağından İran parmağı olduğuna inananların sayısı az degil.  Bir hafta da yaşanan olaylar ve Türkiye’nin Suriye’deki askeri başarısı ve Azerbaycan’ın Turkiye’nin Suriye politikalarına destek vermesi; genelde ortak çalışan Rusya İran’ın, sahadaki hareket alanını iyice daralttı. Bu yüzden Türkiye ile tek devletmiş gibi hareket eden Azerbaycan’a, ayağını denk alması yönünden mesaj vermesi gerekiyordu.  Ayrıca, uçak kazasında İran’ın esas lideri Hamaney’in Suriye’deki Şiileri ayaklanmaya çağırması bu hipotezi destekliyor. Akif Gasimov Azerbaycan ordusundan emekli Albay,  Karabağ gazisi Akif Gasımov Azerbaycan Hava Yolları uçağının düşürülme nedenlerini şöyle açıklıyor: UÇAK DÜŞMENIN STRATEJİ NEDENLERİ Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham ALİYEV’İN Rusya TV kanalına ABD’nin Fransanın bölgede ve dünyada yürüttüğü yanlış politikasını haklı olarak eleştirmesine cevap olabilir. Bununla ilgili Ukraynada daha çok aktif olan Fransa ve ABD istihbarat birimlerinin hazırlamış olduğu Rusya-Azerbaycan ve dolayısıyla Türk Devletler Teşkilatının da Rusya ile ilişkilerinin kötüye doğru gitmesi için bir *sabotaj* olabilir. Bu maksatla Ukrayna Silahlı Kuvvetleri yetkilerinin Azerbaycan sivil uçağının Çeçenistan üzerinde olduğunu bildikleri bir durumda Ukrayna IHA dronlarıyla Çeçenistan hava alanı çevresine kasıtlı bir şekilde saldırısı yapıldı. Ve Ukrayna IHA saldırısı sırasında Azerbaycan’a ait olan sivil uçağın da iniş rotasına girdiği saatte Çeçenistanda bulunan Rusya Silahlı Kuvvetleri Hava Savar sistemlerinin, Ukrayna SK IHA dronlarına karşı açmış olduğu atışlardan sonra “Embraer 190” Azerbaycan sivil uçağı ciddi hasar görmüş oldu ve ya tam tersi olarak Ukrayna IHA dronları tarafından da Azerbaycan sivil uçağının vurulması ihtimaldir. Sonuç olarak da malum uçak, Kazakistan Cumhuriyetinin Aktau Uluslararası Hava Alanı yakınlığında bulunan boş alana acil iniş yapmıştır. Bu senaryo üzerinden bakarsak ve sosyal medyada da anti Rusya bir propaganda görünmektedir ki, bununla da Fransa ABD maksatına ulaşmış görünüyor şimdilik… B) Başka bir ihtimal ise son zamanlar Ramazan Kadırov’un kendisini “Rusya Müslümanlarının Lideri” olarak Rusya kamuoyuna lanse etmesinden başka “Rusya Devleti’nin Bakanlarına verdiği tepkiler ” ve sair gibi *Kremini rahatsız etmesi* ve Ramazan Kadırova karşı bir senaryo olduğunu düşünülebilir. Ramazan Ahmetoviç’ Kadirov’un, kendi askeri güçlerini Rusya Genelkurmay Başkanlığı tarafından  tasfiye edilen   yarı resmi paramiliter birlikleri Wagner’in  yerine koymak  çabasının  Kremlin askeri sivil ve istihbarat bürokrasisini  rahatsız etmesi neticesinde ortaya böyle bir tablo çıkmıştır. Ramzan Kadırov belli ki Vagner gibi kurbanlık olacaktır. Ramazan Kadırov’un Çeçenistan hava savunma komutanına “dünkü faaliyetlerinden” dolayı vermiş olduğu madalya da Azerbaycan medyasında ciddi tepki gördü, hatta onun özür ve desteği de kabul edilmedi. Görünen o ki Kremin de  Ramzan Kadırov senaryosunda “başarılı” olmuştur. Son söz : Uçak kazasında hayatını kaybeden tüm yolculara Tanrıdan rahmet dilemekten başka elimizden  birşey gelmiyor. Azerbaycan halkının başı sağolsun.  Kısmi Kaynakca https://tass.ru/proisshestviya/22765427 http://government.ru/en/department/74/events/ https://www.npr.org/2024/12/27/nx-s1-5240981/azerbaijan-airlines-passenger-jet-crash-russia https://x.com/ogeday_nigar/status/1872552251861967074?t=rKsKy4p7MgGPQPJF-s4fVw&s=19 https://barinajans.com/haber/hasan_barin-dusurulen_azerbaycan_ucaginin_dusmesinde_iran_parmagi_var-552.html https://anlatilaninotesi.com.tr/20241228/rusya-bolgelerinde-gece-56-ukrayna-ihasi-imha-edildi-1092122383.html https://www.aljazeera.com/news/2024/12/26/why-did-an-azerbaijan-airline-plane-crash-in-kazakhstan-what-we-know https://tr.euronews.com/2024/12/28/putin-ucak-kazasinin-ardindan-azerbaycan-cumhurbaskani-ilham-aliyevi-arayarak-ozur-diledi https://www.reuters.com/world/asia-pacific/azerbaijan-airlines-flight-was-downed-by-russian-air-defence-system-four-sources-2024-12-26/ https://anlatilaninotesi.com.tr/20241227/aktauda-dusen-ucaga-dair-rusyadan-aciklama-pilot-ukraynanin-iha-saldirilari-nedeniyle-grozniye-1092104940.html