Kendisini Turan coğrafyasının zabiti gören bir tanıdık ile sohbet ederken, Bakü’nün aküsü boşalmış  şarz etmek lazım deyince  bende tepkili bir ifadeyle ne yani koskoca Azerbaycan Prezidenti İlham Aliyev iki devlet bir milleti yanlış mı anladı? dedim. 

 Aliyev Ailesi Türkiye’nin korumasında mı?

Haydar Aliyev, iktidara geldiği 1993 yılından ve hatta 2003’te ölümünün ardından dahi hayranlık ve saygının yanı sıra  bazı muarızlarınca nefretle anılan  devlet insanı, bir siyasi figür. 

Aliyev Ailesi bugün Azerbaycan iktidarındaki mevcudiyetini büyük ölçüde Türkiye’ye ve dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’e borçlu denilse yanlış olmaz. 

Biliyorsunuz Azerbaycan’da  13 -17 Mart 1995 tarihlerinde yaşanan darbe girişiminde, 45 kişi ölmüş, dönemin Devlet Başkanı Haydar Aliyev’e darbeyi Türkiye Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel haber vermişti. 

Haydar Aliyev’e yönelik darbeyi,  Tansu Çiller’in  onayı ile dönemin Türk Cumhuriyetleri ve Akraba Topluluklarından  Sorumlu Devlet Bakanı Ayvaz Gökdemir, yine dönemin  Emniyet Genel Müdürü Mehmet Ağar ile İbrahim Şahin planlamış ancak  MİT’in, olayı Süleyman Demirel’e bildirmesi ve Demirel’in  Aliyev’i haberdar etmesi ile darbe girişimi başarısızlığa uğramıştı. 

Gerçi o girişimi savunanlar Rusya’nın adamı Haydar Aliyev’i  devirip  Türkçü  lider Ebulfeyz Elçibey’i iktidara getirmeyi hedeflediklerini söyleseler de, olayın derinliği Washington ve Londra’yı  işaret ediyordu.

Aliyev  ile Erdoğan arasına kara çalı mı girdi?

28 Temmuz’da Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Rize’de AKP üyelerine  seslenirken  İsrail’in adını açıkça anmadan, Türkiye’nin Gazze’ye askeri müdahalede bulunabileceğini ima etmiş  “Karabağ’a girdiğimiz gibi, Libya’ya girdiğimiz gibi, onlara da aynısını yapacağız” demişti.   

Erdoğan’ın bu sözlerinden dolayı İlham Aliyev’in rencide olduğu iddia edilmişti. 1 Ağustos’ta Azerbaycan’ın resmi gazetesinde çıkan bir başyazı, Erdoğan’ın sözlerini doğrudan adını anmadan sert bir şekilde eleştirdi. İktidar kontrolündeki Türk medyasında  büyük ölçüde yer almayan bu eleştiri, ilginç ayrıntılar içeriyordu. 

Sonra 19 Ağustos’ta Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Bakü’de göründü. İki yıldır Türkiye’yi ziyaret etmeye vakit bulamayan Putin, Azerbaycan ile ekonomik iş birliği anlaşmaları imzalamaya gelmişti. Bazı çevreler bu resmi ziyaretinin   Erdoğan ile Aliyev arasındaki göreceli restleşmeyi Kremlin’in fırsata dönüştürme niyetinin  sonucu olduğunu yorumladı. 

Aliyev Putin  görüşmesinde  Azerbaycan’ın BRICS üyelik başvurusu duyuruldu. O süreçte Rusya, Ermenistan’ı ABD ve Fransa etkisi altında Ukrayna’ya destek verdiği için eleştiriyordu ve Türkiye, Ermenistan ile normalleşme görüşmeleri yürütüyordu.

Azerbaycan Milli Meclisi tarafından yayınlanan Azerbaycan gazetesindeki yazıda, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in sözleri iktibas edilerek Karabağ’daki zaferin sadece “şanlı Azerbaycan ordusu, yiğit askeri ve kahraman halkına” ait olduğu vurgusu yapılmış, Erdoğan ismi anılmadan  şu sözlerle eleştirilmişti:

“Kardeşimiz Türkiye’nin son açıklamaları 44 günlük savaşın [2020 Karabağ Savaşı] gerçeklerini açıkça çarpıtıyor. Daha da kötüsü, Ermenistan’ın ekmeğine yağ sürüyorlar. Atalarımızın dediği gibi, sağ el sola verdiğiyle övünmez; bir kardeş kardeşine yardım ettiğiyle övünmez.”Rusya ile Türkiye arasındaki ilişkilerin neredeyse savaşa sürüklendiği bir dönemde, İlham Aliyev’in aylarca süren yorulmak bilmez diplomatik çabalarını unuttuk mu? 

2015’teki Rus uçağının düşürülmesi olayına gönderme yapıyor. Karabağ ve Doğu Zengezur’un yeniden inşasında büyük Türk şirketleri tarafından binlerce Türk mühendis ve işçi istihdam ediliyor. Türk firmaları başka nerede bu kadar elverişli koşullardan yararlanıyor? “Ancak kardeşlik tek taraflı bir oyun değildir. Karşılıklı yükümlülüklerimizi ve ahlaki görevlerimizi hatırlamalıyız. Zafer ve Karabağ hepimizindir. Bu konuda samimi ve dürüst olalım.” 

Moskova Ankara’ya küs Bakü mü istiyor?

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 17 Aralık’ta Rossiya Segodnya Uluslararası Haber Ajansı Genel Müdürü Dmitriy Kiselyov / Kiselev’in sorularını cevapladı. 

Rossiya Segodnya medya grubunun 32 dilde web sitesi, 19 ülkede radyo yayını ve İngilizce, Çince, İspanyolca, Arapça ve Farsça haber akışları sunan uluslararası markasıdır. 

Grubun Rusya’daki markaları arasında önde gelen bir haber ajansı olan RIA Novosti ve RIA.RU web sitesinin yanı sıra PRIME, InoSMI, TOK/KOT, Baltnews, Ukraina.ru, Social Navigator, Arctic.ru ve Sputnik Radio gibi diğer bilgi kaynakları yer alıyor. 

Dmitry Konstantinovich Kiselyov/Kiselev; 2013 yılında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından Rusya’nın devlet kontrolündeki medya grubu Rossiya Segodnya’nın başına atandı.  Kiselyov, 2014’ten beri AB tarafından uygulanan kişisel yaptırımlar listesinde yer alıyor. Dindar ve Moskova Patriği Kirill’in güçlü bir destekçisi olarak tanınıyor.

Kiselev’in Azerbaycan Prezidenti İlham Aliyev  yaptığı söyleşi,  Moskova için kritik bir süreçte  Rus medyasına  servis edildi. Röportaj;  Rusya’daki bazı çevrelerin Türk/Türkiye korkusunun yersiz olduğunu kanıtlamak gibi bir anlam içeriği  kaygısıyla hazırlanmış olabilir mi ?

 Bakü Moskova  ittifakı 

Dmitriy Kiselev’in 2022’de, özel askeri operasyonun başlamasından tam birkaç gün önce, sadece birkaç saat önce, Moskova’da Başkan Putin ile Müttefik Etkileşimi Beyannamesi’ni imzaladınız. O zamandan beri dünya önemli ölçüde değişti. Azerbaycan ve Rusya arasındaki ittifak şimdi ne anlama geliyor? sorusuna  İlham Aliyev şu cevabı veriyor: 

Müttefik Etkileşimi Bildirgesi 22 Şubat 2022’de imzalandı. Ve sizin de doğru bir şekilde belirttiğiniz gibi bölgemizdeki ve dünyadaki durum önemli değişikliklere uğradı. Ancak bu, Rusya ile Azerbaycan arasındaki işbirliğinin niteliğini ve biçimini etkilemedi. 

Böyle bir bildirgenin imzalanmasının, 30 yılı aşkın süredir birlikte kat ettiğimiz uzun yolun, sıkı çalışmanın, ticaret, ekonomik ve politik alanlarda işbirliği kapasitesini oluşturmanın ve çeşitli zor durumlarda birbirimizi test etmenin bir göstergesi olduğuna inanıyorum. 

Bu nedenle, böyle bir bildirgenin imzalanmasının hem Rusya hem de Azerbaycan açısından büyük bir siyasi adım olduğuna inanıyorum. Özellikle komşu ülkeler, hem Kafkasya’da hem de Hazar bölgesinde komşu olduğumuz gerçeğini hesaba katarsak, bu en yüksek etkileşim ve işbirliği biçimidir. Birçok yönden, ülkelerimizin dış politika öncelikleri örtüşüyor, bu nedenle böyle bir belgenin imzalanması elbette tarihi bir olaydır, diyebilirim.

Azerbaycan’da Türkiye üssüne gerek yok 

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Rossiya Segodnya uluslararası medya grubunun genel müdürü Dmitry Kiselev ile röportajında. Türkiye’nin Azerbaycan’da askeri üs kurma planları yaptığına dair medyada çıkan haberlerin siyasi spekülasyonlardan ibaret olduğunu, böyle bir üs kurulmasına gerek olmadığını söylüyor. 

Türkiye ile Azerbaycan arasındaki müttefiklik ilişkilerine ilişkin Şuşa Deklarasyonu’nun, silahlı saldırı tehdidi durumunda karşılıklı askeri yardımlaşmayı öngördüğünü, dolayısıyla bildirgenin bu maddesinin, her iki bölgede de kalıcı askeri altyapı oluşturulmasını kesinlikle gereksiz kıldığını belirtiyor.  

Aliyev,  Ankara ve Bakü arasındaki 30 yılı aşkın askeri iş birliğinde Türkiye ve askeri yapılarının, Azerbaycan ordusunun modernizasyonu ve savaşa hazır olma düzeyinin yüksek standartlara çıkarılması, harekâtların planlanması, durum analizi ve askeri istihbarat potansiyelinin ortaya çıkarılması konularında önemli rol oynadığını, Ankara sayesinde Bakü’nün “askeri operasyonların yüksek düzeyde operasyonelliğine” ulaştığını vurguluyor.

 Azerbaycan Rus silahları  almak istiyor 

Bugün Rusya ve Azerbaycan iki güvenilir ortak ve bence Azerbaycan’da veya Rusya’da bu konuda hiçbir şüphe yok diyen Azerbaycan lideri Aliyev; ayrıca  hükümetinin son üç yıldır böyle bir satın alma yapılmamış olmasına rağmen Rus silahları satın almaya devam edeceğini, Bakü’nün, Dağlık Karabağ’ın yeniden inşasında Rus özel sektör yatırımı beklediğini söylüyor.

Bu satırlarda dikkatimi çeken iki husus var. Birincisi Azerbaycan’ın Rus silahlarından satın almak istediğinin , en yetkili mercii tarafından  ifade edilmesi. İkincisi ise Rus özel sektörünün  yatırıma davet edilmesi. 

Acaba Ankara  NATO ile ikinci bir S400 krizi yaşamamak için, NATO envanterinde olmayan Rus yapımı  bazı konvansiyonel silahları edinmek mi istiyor? Azerbaycan NATO üyesi falan değil. Hiç bir ülke çıkıpta  Azerbaycan’a  neden Rus silahı aldınız  diyemez,  yaptırım falan uygulayanaz.  Alınan silahların devri de bir imzaya bakar.

Erdoğan;  Azerbaycan İsrail ilişkisinde kimin fişini çekecek?

Washington Examiner’ın Beltway Confidential bloguna katkıda bulunan, Middle East Forum’da politika analizi direktörü ve American Enterprise Institute’da kıdemli üye Michael Rubin, Türkiye’de  sevilmez. 

Aklı sıra  uluslararası ilişkilere yön verdiğini  sanıyor.   Bizi ilgilendiren  bir makalesinde  diyor ki; “Boşa harcanacak zaman yok. İsrail, ekonomik politikasını hayalperest düşünce ve geçmişe göre değil, geleceğe ve gerçeğe göre ayarlamalıdır. İsrail-Azerbaycan ilişkisi, ne Kudüs ne de Bakü kabul etse bile ölüm nöbetindedir. Erdoğan fişi çekmeye hazır.”

Soru şu,  Erdoğan kimin fişini çekecek ?

Kısmi Kaynakça 

https://hetq.am/en/article/171621

https://news.am/eng/news/857777.html

https://rossiyasegodnya.com/mediagroup/

https://www.meforum.org/will-the-turkey-israel-split-doom-azerbaijan

https://www.dikgazete.com/yazi/putin-in-arka-bahce-temaslari-7152.html

https://yetkinreport.com/en/2024/08/22/two-states-one-nation-erdogans-words-and-aliyevs-response/

https://en.mehrnews.com/news/225684/Turkey-will-not-have-a-military-base-in-Azerbaijan-Aliyev

https://eurasianet.org/perspectives-azerbaijan-walks-fine-line-as-turkey-israel-relations-deteriorate

https://worldview.stratfor.com/situation-report/azerbaijan-russia-aliyev-says-no-need-turkish-military-base-azerbaijan

https://en.apa.az/official-news/president-ilham-aliyev-says-theres-no-need-for-turkish-military-base-in-azerbaijan-455926

https://www.agos.com.tr/tr/yazi/30825/putin-aliyev-ile-gorustu-ermenistan-ile-sinirin-belirlenmesine-katkida-bulunabiliriz

https://anlatilaninotesi.com.tr/20241218/aliyev-turkiyenin-azerbaycana-us-kuracagi-iddiasi-siyasi-spekulasyon-1091684248.html

https://www.dikgazete.com/yazi/ey-turk-milliyetcileri-karar-verin-ebulfeyz-elcibey-mi-haydar-aliyev-mi-makale,3054.html-3054.html

https://en.apa.az/political/putins-visit-to-baku-neither-west-nor-russia-main-thing-for-azerbaijan-is-its-own-interests-analysis-445711

https://azertag.az/en/xeber/president_ilham_aliyev_was_interviewed_by_dmitry_kiselev_director_general_of_rossiya_segodnya_international_news_agency_video-3336671