Günümüz Irak istihbaratı büyük ölçüde Irak’ın ABD ordusu tarafından işgalinden sonra, Irak Eğitim ve Danışma Görevi Müdürü Tümgeneral Richard Rowe tarafından oluşturuldu.

ABD Ordusu’ndaki görevi sırasında, MG Rowe (Emekli), ABD Kuvvetleri-Irak, ABD Kuzey Komutanlığı (NORTHCOM), ABD Ordusu Eğitim ve Doktrin Komutanlığı ve 82. Hava İndirme Tümeni’nde üst düzey liderlik pozisyonlarında bulundu. MG Rowe (Emekli), Irak Özgürlük Harekatı için Irak Eğitim ve Danışma Ekibi’ni yönetti, İçişleri Bakanı’nın danışmanıydı.

8 Ağustos 2023’de ABD Savunma Bakanlığı (DoD) ve Irak Savunma Bakanlığı, 7-8 Ağustos 2023 tarihlerinde Washington DC’de düzenlenen ilk ABD-Irak Ortak Güvenlik İşbirliği Diyaloğu’na öncülük ederek, güvenlik işbirliğine olan bağlılıklarını ve bölgesel istikrara yönelik ortak çıkarlarını yeniden teyit ettiler. Halen ABDli gizli servislerin Irak istihbarat birimleri üzerinde kontrolü sürmektedir.

Irak istihbaratı ve diğer güvenlik kurumlarının durumu

Siyasi atamalar sonucu, güvenlik kurumlarının çoğu lideri gerekli niteliklere sahip değildir; bu, zayıf performanslarıyla açıkça ortaya çıkan bir gerçektir. En üst düzey liderlerin bile yalnızca geleneksel askeri uzmanlıkları vardır. İstihbarat servisi de aynı şekilde istihbarat deneyimi olmayan ceza hukuku yargıçları tarafından yönetilmiştir.

Sonuç olarak, Irak ulusal güvenlik politikası 2003’ten beri bu geleneksel yaklaşımın sınırlarının ötesine geçmek için mücadele etmektedir.Uzmanlık eksikliğinin ötesinde, Irak güvenlik kurumları, Irak devletinin hemen hemen her köşesini etkileyen yaygın yolsuzluktan da muzdariptir.

Güvenlik kurumlarının liderleri, askeri geçmişleri veya siyasi liderlerle olan bağları yerine, pozisyon için yeterliliklerine ve alandaki deneyimlerine göre seçilmelidir. Yetkililer söz konusu rollere son derece uygun olmalı ve denetleyecekleri güvenlik kurumlarına yeni bir şeyler getirmelidir.

Irak’ın ayrıca, personel, belgeler, çalışma alanları ve yüksek düzeyde profesyonellik güvenliğini sağlamak için karmaşık yöntemler kullanarak tüm ulusal güvenlik ajansları genelinde müdürlük içinde güvenliği sürdürme bağlamında yeni sistemler başlatması gerekir. Personelin sadakatini ve sır saklama kapasitelerini belirlemek için değerlendirme sistemleri de uygulanmalıdır.

Irak Savunma Bakanlığı İstihbarat ve Güvenlik Dairesine atama

Irak parlamentosu, Irak Ulusal İstihbarat Servisi’nin (INIS) görev ve yetkilerini elden geçiren uzun zamandır beklenen bir yasayı kabul etti. Bu hareket, Beşşar Esad’ın komşu Suriye’deki yönetiminin çöküşünün ardından İslam Devleti grubunun (IŞİD) olası bir yeniden canlanmasıyla ilgili artan endişelerin ortasında geldi. Ayrıca, Bağdat’ın İran destekli Şii silahlı grupları dizginleme konusunda istekli olduğuna dair sinyaller vermesinin ardından geldi.

Nitekim Irak’ın güvenlik teşkilatında yapısal reformlar zor olmakla birlikte, ülkenin ulusal güvenliğini güçlendirmek için uygulanması gerekliliğinden hareketle bazı çalışmalar yapılıyor.

Kürt General İdris Xidir Xoşnav’ın, Irak Savunma Bakanlığı İstihbarat ve Güvenlik Dairesi genel müdürü olarak atanmasını da bu kapsamda değerlendirmek gerekir. General İdris Xidir Xoşnav, General Guhdar Amedi‘nin yerine bu göreve getirildi. Amedi’nin  yeni görevi Cumhurbaşkanlığı danışmanlığı.

General İdris Xidir Xoşnav’ın etnik kökeni ve ailesi

Xoşnav Kürtçe: 1- iyi isim yapmış kimse. 2- Bir üzüm cinsi anlamına gelir.  Ayrıca  yer adı ve aşiret ismidir. Irak Kürdistan Bölgesi’nde Zerdüştiler zamanından kalma bir antik şehir olan Şarizor’a bağlı “Xoşnav” (Hoşnav) köyü vardır. Şarizor; Şehrizor veya Şehrezûr  olarakta bilinir.

Irak’ın Kürdistan Bölgesel Yönetimi sınırları içerisinde kalan Süleymaniye şehrinin batısında, Cibâl bölgesinde verimli bir ovadır. Bölge, İran, Irak ve Türkiye arasındaki sınır bölgesinde kalmaktadır. Havraman Dağları’nın batısındadır.

Xoşnav aşireti

Hoşnav aşireti reisi Nevzat Enver Beg ile kardeşi General Serhed Enver Beg

Günümüzde Süleymaniye adıyla bilinen Soran bölgesinde bulunmaktadır. Hoşnav aşireti reisi Nevzat Enver Beg’dir. Kardeşi ise General Serhed Enver Beg’dir.  Aile bireylerinin ikinci isimlerinin Enver olması dikkat çekmektedir. 8 Temmuz 2021’de HÜDAPAR Erbil Temsiciliği  aşiret reisine  bir ziyaret gerçekleştirmişti.

Memlükler dönemi kaynaklarına göre  Hasnani (Xoşnavi) aşiretinin nüfusları birkaç bini bulurdu. Üçkola ayrılmışlardı. Bunlardan biri Kartawi yakınında Kar-kar’da yaşar ve Darbendi-Karaboli geçidindevergi toplardı.

Aile Barzanilete yakın

1945 baharınıda  İngiliz destekli Irak yonetimine karşı Kürt aşiretleri şiddetli bir ayaklanma başlattı. Irak Ordusu büyük kayıplar verirken Kürtler önemli başanlar kazandılar. R.A.F. yani Kraliyet Hava Kuvvetleri Royal Air Force; bir kez daha Irak ve Haşimi Monarşisi’nin imdadına yetişti.

Ağustosta harekât tamamlandı. Mesut Barzani’nin babası Molla/Mele Mustafa bir grup askeriyle İran’a kaçtı. Hükümetin af vaadlerine kanan dört subaydan biri olan, General İdris Xidir Xoşnav’ın dedesi Mustafa Xoşnav, arkadasları ile birlikte yargılanıp 19 Haziran 1947 ‘de idam edilmişti.

Güney Afrika’ya  gönderilen Ebubekir Efendi de hem Xoşnav köyünden hem Xoşnav aşiretinden

Güney Afrika’ya dini eğitim vermesi için gönderilen ve  Osmanlı’yı temsil eden, 29 Ağustos 1880’de Cape Town’da vefat eden Hoşnav aşireti mensubu   İslam âlimi Ebubekir Efendi, Şarizor’a bağlı “Xoşnav köyündendi.

Cape Town Müslümanları, 16 Nisan 1862′de Osmanlı Fahri Konsolosu Roubaix aracılığıyla Güney Afrika’daki İngiliz sömürge valiliğine Cava dilini unuttukları için dini kitaplarını okuyamadıklarını, bu yüzden de kendilerine İslam’ı öğretmek ve anlatmak üzere Hilafet merkezi olan İstanbul’dan bir âlim getirtilmesini istiyorlardı.

Osmanlı yönetimi, bu talep kendilerine ulaşınca meseleyi gündemine aldı. Ahmed Cevdet Paşa’nın araştırmaları sonucu bulduğu Ebûbekir Efendi 25 lira maaşla Güney Afrika’ya gönderilmişti.

Xoşnav soyadı yaygın

Çünkü yer ve aşiret adı olmasından dolayı  özellikle Kuzey Irak’ta sıklıkla rastlanabiliyor. Mesela Türkiye’yi  kısa aralıklarla  ziyart eden Erbil Valisi Omid Xoşnav bunlardan biri. Yine  Xidir Xoşnav  isimli Kürt kökenli bir ses sanatçısı var.

10’uncu Tümen Komutanlığından İstibarata

Rûdaw’a konuşan Irak Parlamentosu Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) Grubu Başkan Yardımcısı Kerim Şükür, General İdris Xidir Xoşnav’ın bu hafta atama kararının çıktığını, ancak henüz göreve başlamadığını belirtti.

Daha önce Irak Ordusu’nun 10’uncu Tümen Komutanlığı görevini yürüten General Xoşnav, Enbar vilayetinde görev yapmış, özellikle Irak’ın batısındaki Anbar vilayetinde çöl bölgelerinde organize olan terör örgütü DAEŞ/IŞİD’in  saldırılarıyla mücadele etmişti.  General Xoşnav’ın  Türkiye Dışişleri Bakanı Dr. Hakan Fidan’ın Bağdat ziyareti öncesi bu göreve atanması Ankara’ya karşı iyi niyet gösterisi olabilir mi?

General Xoşnav‘ın  özellikle İran destekli milis güçleri  Nuceba Hareketi, Ketaib Hizbullah ve Ketaib Seyyid eş-Şuheda’nın dağıtılma sürecini  yönetmesi  bekleniyor.  Masasında bulduğu bir diğer konu ise  Türkiye’nin güvenliğii tehdit eden PKK terör örgütünün etkisizleştirilmesi.

 Kısmi Kaynakça

https://tr.glosbe.com/ku/tr/xoşnav

https://www.rudaw.net/turkish/middleeast/iraq/220120251

http://www.aljazeera.com.tr/al-jazeera-ozel/ebubekir-efendinin-izinde

https://www.state.gov/reports/country-reports-on-terrorism-2022/iraq/

https://iem.com/retired-major-general-richard-rowe-returns-to-iem/

https://www.timeturk.com/tr/2012/12/26/ebu-bekir-efendinin-afrika-ya-gonderilisinin-150-yili.html

https://krdnews.org/kurt-komutan-irak-istihbarat-ve-guvenlik-dairesine-genel-mudur-olarak-atandi

https://amwaj.media/media-monitor/iraq-overhauls-mandate-of-spy-agency-amid-concerns-over-is

https://x.com/HudaParErbil/status/1446377645856469006?t=hmQRvyX2Y8uAqZVXj2S_Yw&s=19

https://nonproliferation.org/diagram-saddams-security-and-intelligence-network-the-iraqi-security-apparatus/

https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/restructuring-iraqi-national-security-institutions-sudanis-government

https://www.defense.gov/News/Releases/Release/Article/3487344/us-iraq-joint-security-cooperation-dialogue-joint-statement/

https://www.rupelanu.org/faik-bulut-guney-afrikada-osmanliyi-temsil-eden-islam-alimi-ebubekir-efendi-turk-muyd-26601h.htm

https://www.dvidshub.net/news/42724/iraqi-directorate-general-intelligence-and-security-inaugurates-new-headquarters-facility

https://nerinaazad2.com/tr/news/regions/iraq/kurt-komutan-irak-istihbarat-ve-guvenlik-dairesine-genel-mudur-olarak-atandi-67910acf0b0af