Türkiye sivil havacılık otoritesi, 1 Kasım itibarıyla bazı Rus yolcu uçaklarına hava sahasını kapattı. Gelişme, karardan etkilenen iki Rus şirketi, Pegas Touristik ve Nordwind temsilcilerinin, zorunlu güzergah değişikliği yüzünden Mısır gibi üçüncü ülkelere uçuş sürelerinin arttığını açıklamalarıyla ortaya çıktı. Peki Rus havayolu şirketlerinin filosundaki yaklaşık 500 uçağı etkileyen bu karar neden alındı ve bundan sonra ne olacak?
DW Türkçe'den Muhammed Kafadar'ın haberine göre, Rusya'nın sivil yolcu uçağı filosunun yarıdan fazlası kiralık uçaklardan oluşuyor. Bunların çoğu Birleşik Krallık'ın denizaşırı toprağı Bermuda'ya kayıtlı. Konuya dair bilgi veren uzmanlar, tüm sorunun Bermuda ve Rusya arasındaki kayıt karmaşasından kaynaklandığını söyledi.
UÇUŞA ELVERİŞLİLİK SERTİFİKALARINI İPTAL ETTİ
Batılı devlet ve şirketler, Ukrayna işgali yüzünden Rusya'ya peş peşe yaptırımlar açıklayınca Bermuda, artık bu uçakların standartlara uygun şekilde denetlenemeyeceği endişesiyle Mart ayında uçuşa elverişlilik sertifikalarını iptal etti.
DOST OLMAYAN ÜLKELER LİSTESİNE DE EKLEDİ
Rusya da sivil havacılık operasyonlarına devam edebilmek için uçakları tek taraflı olarak kendi siciline kaydetmeye başladı. Ancak Bermuda'nın onayı olmadan bu, hukuki anlam ifade etmiyor. Rusya da Ekim ayı sonunda Bermuda'yı dost olmayan ülkeler listesine de ekledi.
İlk başta bu adım 700'den fazla hava taşıtını uçamaz hale getirirken o tarihten bu yana az sayıda uçağa bulundukları diğer ülke havalimanlarında el konuldu. Bazılarını da Rusya yasal olarak kendi adına tescil ettirmeyi başardı. Ancak İrlandalı AerCap gibi yabancı şirketlerden kiralanan 500 kadarı için bunu yapmak mümkün olmadı. Çin, Rusya'nın tek taraflı olarak tescilini kendi üstüne aldığını söylediği bu uçakları Temmuz ayından beri kendi hava sahasında istemiyor.
TÜRKİYE'NİN ÖNCE BEKLEMEDE KALDIĞI YORUMLARI YAPILIYOR
Türkiye'nin tıpkı Rus ödeme sistemi MİR konusunda olduğu gibi Rusya aleyhine bir adım atmadan önce beklemede kaldığı, ancak sonunda Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) direktifleri uyarınca karar almak zorunda kaldığı yorumları yapılıyor. Türkiye, Rusya'ya yönelik Batı yaptırımlarına katılmasa da uluslararası sivil havacılık kurallarına uymakla yükümlü.
"SİGORTALI DEĞİLSE ÜLKENİZE DE UÇAMAZ"
Avukat Lale Kaplan, yaptığı açıklamada her uçağın sadece tek bir ülkeye kayıtlı olabileceğini ve uçuşa elverişlilik sertifikasının da kayıtlı olunan ülkece düzenlenebileceğini söyledi. Sertifikası olmayan uçağın sigortalanamayacağını kaydeden Kaplan, "Sigortalı değilse ülkenize de uçamaz, üstünden de geçemez" dedi.
"MÜLKİYETİ, RUSYA'YA AİT DEĞİL"
Avukat Cesim Parlak da "Rusya'daki sivil uçakların yarıdan fazlası kiralık. Mülkiyeti, tescili Rusya'ya ait değil. Uçakların sahibi şirketler itiraz ettiği halde Rusya kira sözleşmelerini 'tek taraflı uzattım' diyor. Teknik ve hukuki sorumluluklar yerine getirilmediği için bu uçaklarla yapılan seferler korsan uçuş niteliğinde" diye konuştu.
Parlak, uçuşlara izin verilirse, bir kaza ya da başka bir olumsuzluk halinde her türlü sorumluluğun Türkiye'de olacağını ifade etti.
HEYET GELECEK
Rus basını sorunun çözümü için Rusya'dan bir heyetin ilerleyen günlerde temaslarda bulunmak üzere Türkiye'ye geleceğini aktardı. Hukukçular heyet gelse de uluslararası hukukun devrede olacağını belirtiyor. Uzmanlar, sorunun ancak kaydı Rusya'da olan az sayıda uçağın kullanılmasıyla aşılabileceğini değerlendiriyor. Bunun da filosunda bu nitelikte uçak bulunmayan şirketleri zorlayacağı belirtiliyor.
Turizmcilerin bir kısmı kararın 2023 Alanya turizm sezonunu bile tehlikeye atabileceğini söylerken, bir kısmı ise endişe edecek bir durum olmadığını söyledi.
‘2023 SEZONU TEHLİKEYE GİRER’
Kararın 2023 turizm sezonunu tehlikeye sokabileceğini belirten ALTAV ve ALÇED kurucu üyesi, turizmci ve ekonomist Metin Erdem, “Türkiye, 500 Rus uçağına hava sahasını kapattı. Bu karar kış turizmine büyük darbe vurur. Kısa vadede sorun çözülmez ise 2023 sezonunun ilk çeyreği de tehlikeye girer. Bu beklenmedik durum adı geçen uçak şirketlerinin finansal açıdan zor durumda kalmalarına neden olacaktır ki bu da turizm sektörünün tümüne yansır” ifadelerini kullandı.
‘RUS HEYETİN GELMESİ KARARI DEĞİŞTİRMEZ’
Alanya Turistik İşletmeciler Derneği (ALTİD) ve Alanya Turizm Tanıtma Vakfı (ALTAV) Başkan Yardımcısı Mehmet Dahaoğlu, “Uzmanlar, söz konusu uçaklara izin verilmesi halinde sorumluluğun Türkiye'de olacağı yorumunu yaptı. Rusya’nın elinde bulunan sivil uçakların çoğu, Leasing yöntemiyle kiralanmış uçaklardan oluşuyor. Uçakların mülkiyeti ve sicili Rusya’ya ait değil. Sigortalanamıyor. Yapılan uçuşlar, korsan uçuş niteliğinde. Türkiye hava sahasında yaşanabilecek herhangi bir kaza ya da başka bir olumsuzluk durumunda, sorumluluk Türkiye’nin olur. Türkiye Sivil Havacılık Otoritesi bu yükün altında kalmamak için bu kararı almış bulunuyor. Ayrıca, Rusya’nın Türkiye hava sahası üzerinden Mısır gibi ülkelere yaptığı uçuşlarda problem çıkıyor. Türkiye’ye yapılan uçuşlarla ilgili bir sıkıntı görünmüyor. Türk turizmini etkileyecek bir durum yok şu anda. Rusya’dan konuyla ilgili heyet geleceği söyleniyor ancak kararın değişeceğini söylemek zor. Rusya bu krizi elindeki kendi sivil uçaklarıyla çözmek durumunda. Bunun da filosunda Rusya’ya tescilli uçak bulunmayan şirketleri zorlayacağı aşikar” dedi.
‘GÖRÜŞMELER BİR AN ÖNCE BAŞLAMALI’
Aynı zamanda ALTAV Yönetim Kurulu Üyesi olan acenteci Cengiz Topçu, “Aslında bugün basına yansıyan bu sıkıntının altında teknik sebepler yatıyor. Tabi ki yaşanan bu sıkıntı özellikle bu uçakları kullanan tur operatörlerini olumsuz etkileyebilir. Ancak bu konunun kısa sürede halledilebileceğini düşünüyorum. Uluslararası bir takım kurallara tabi olan bu uçuşların gerçekleştirilmesi için bu görüşmelerin bir an önce başlaması ve sonuçlanması önemli. Nispeten sezon dışı bugünlerde Alanya turizmine büyük bir zararının olmayacağını düşünüyorum" diye konuştu.