Türk elitleri bu soruya cevap arıyor; Amerikan ekolü mü İngiliz ekolü mü? Trump’ın seçimden ABD başkanı çıkması, Joe Biden yönetiminin diyalog kapısını kapattığı  Erdoğan Başkanlığındaki Türk yönetimince bir şans gibi algılandı. 

Ancak ortada bir handikap var.  ABD ve Rusya’nın bu yeni süreçte Ukrayna üzerinden Avrupa’yı konsolide etmeyi planladıkları gibi Suriye’de birlikte hareket edebilecekleri bir sır değil. 

Öncelikle ve hızlıca yapılması gereken,  Kremlin ile White House; küresel/bölgesel ölçekte  birlikte hareket  etme kararı almadan, Türkiye’nin Suriye sınırı ötesine yönelik diplomatik, askeri ve  siyasi  icraatını ortaya koyması  elzemdir. 

Moskova ve Washington yönetimlerinin  Ortadoğu’yu birlikte konsolide etme kararı sonrasında her türlü askeri operasyonda Türkiye’nin büyük kayıplar verebilecegi kuvvetle muhtemeldir. 

ABD Rusya mutabakatından önce Suriye krizi çözülmeli 

Dolayısıyla Türkiye’nin, Cumhuriyetçi Donald Trump’ın, 20 Ocak 2025’te başkentte yapılacak yemin töreniyle Beyaz Saray’da koltuğuna oturmadan önce elini çabuk tutması gerekecek. 

Belki bu noktada 1’inci Ordu Komutanı Orgeneral Metin Tokel’in 2. ve 3. Ordu Komtanlıklarının  eşgüdümü konusunda yaptığı çalışmalar, daha bir anlam kazanıyor gibi.  

Tıpkı Ukrayna’da olması muhtemel Putin-Trump mutabakatı dünyanın birçok yerindeki kriz bölgelerini  etkileyecektir. Suriye’nin bu sürecin dışında kalması mümkün gözükmüyor.

O nedenle Türkiye’nin yeni bir konsept kapsamında Kürt sorununa yönelik Devlet Bahçeli tarafından gündeme getirilen ve Apo’nun TBMM de DEM Parti grubunda konuşturulması önerisi halen tüm tartışmalara ve iktidarın mesafeli durmasına rağmen önemini koruyor. 

Medyada İktidarın bu konudaki gönülsüzlüğüne, Bahçeli’nin uzattığı zeytin dalına rağmen, kayyum atamalarını yeniden gündeme getirmesi kanıt gösteriliyor olsa da kamuoyu kahir ekseriyet, Cumhur itiifakinda bu konuda çatlak olmadığı ve devlet aklının devrede olduğu şeklinde. 

Söz konusu vatansa ve vakit tamamsa, Türkiye’nin Doğu, Batı, Güney ve Kuzey Kürtleriyle ittifak kurmasının hatta  ilk dört madde değiştirilmeden yeni anayasal düzenlemeyle federatif bir idari yapılanmaya daha popüler ifadeyle modern yönetsel organizasyona gidilmesi tarihi bir zaruret.

23 Ekim 2024’te  sizlerle  paylaştığım ‘Misakı Milliye giden yol Federasyondan mı geçiyor?’  başlıklı değerlendirmem de Federasyon Planının siyasi karar değil TC Genelkurmay Başkanlığı Projesi olduğunu kaynaklarıyla yazmıştım. 

Hatta Türkiye’nin üniter devlet yapısından federatif bir yönetime geçis arayışı yeni değil. Çünkü Türkiye’nin geçmişinde  İmparatorluk tecrübesi var.    Eskilerin deyimiyle üç kıta yedi iklimde hüküm sürmüş, yıldırımlar yaratan bir ırkın ahfadıyız. Bence Misakı Milli, federasyon fikrinin alt yapısıdır  vurgusunu yapmıştım. 

Benim bu bakış açısıyla Misakı Milli ile  Federasyon  fikri arasında kurduğum korelasyon, daha sonra bazı gazeteciler tarafından gündeme getirildi. 

Çözüm sürecinde Abdullah Öcalan’ın İmralıdan gonderdiği, Diyarbakır’daki Nevruz kutlamaları sırasında okunan mesajında yer alan “Misak-ı Milli” vurgusu, bugünkü  tartışmaların  taşlarını döşemişti. 

Öcalan mesajında, TBMM’nin kuruluşundaki ruh, bugün de yeni dönemi aydınlatmaktadır. Bu modele yine Anadolu ve Mezopotamya coğrafyasının, ondaki kültür ve zamanın öncülük etmesi, onu inşa etmesi kaçınılmazdır. 

Meclis-i Mebûsan’ın Ankara’ya intikalinden önce karara bağladığı Misakı Milli  Arap, Kürt ve Türk kökenli Mebusların oylarıyla kararlaştırılmıştı.

Mondros Mütarekesinden sonra 21 Aralık 1918’de kapatılan Meclis 12 Ocak 1920’de tekrar açılmış, ancak Meclis-i Mebûsan’ın Misak-ı Milli’yi kabul etmesi sonucu İtilaf Devletleri 16 Mart 1920’de İstanbul’u resmen işgal edince  tekrar kapanmıştı. 

17 Şubat 1920’de oybirliği ile kabul edilen altı maddelik Misak-ı Millî’’nin en önemli maddesi hiç  şüphesiz Hatt-ı Mütareke dahil ve haricindeki Türklerle meskun toprakları bölünmez bir bütün olarak kabul edilmesidir.  

Nitekim Misakımilli’nin özünü oluşturan Mustafa Kemal Paşa’nın 3 Kasım 1918 tarihli “Suriye Vilayeti’nin kuzey hududu, Lazikiye’nin kuzeyinden ve Han Şeyhun’un güneyinden geçerek doğuya doğru (Deyrizor’un güneyine) uzayıp gitmektedir.”  talimatıdır. 

Bu kapsamda 1920’de Ankara’da Meclisin açılmasıyla Halep’in de içinde bulunduğu Kuzey Suriye bölgesinin Türkiye sınırına dahil olduğuyla alakalı görüşler öne sürülürken, Mustafa Kemal Paşa ilk olarak bölgedeki vilayet sınırlarını esas aldı.

O dönemde Lazkiye’nin kuzeyinde Türkmen Bayırbucak bölgesi, Halep-İdlib hattı ve Çobanbey-Afrin hattının da yoğun Türk nüfusuna sahip olduğu ifade edildi.  

Kürt ve Arapların da yaşadığı, Fırat’ın doğusunda ise Ayn-el Arap, Telebyad ve Rakka’nın Şanlıurfa sancağının parçaları olduğu belirtildi. Rakka, Haseki ve Afrin, 1 Ocak 1922’ye kadar Türk ordularının egemenliğindeydi. 

Nitekim Atatürk Misakımilli’nin bir diğer tanımlamasını Ocak 1920’de yaptı. Bu sınırı “Lazikiye’nin kuzeyinden başlayıp Harim ve Tel-Rıfat’ın güneyinden geçerek Sacur Nehri’ne ulaşarak oradan da yine Deyrizor’un güneyinden geçerek Musul-Kerkük ve Süleymaniye’nin güneyine ulaşmıştır.” şeklinde çizdi. 

Türk Silahlı Kuvvetlerinin 2. ve 3. Ordu’ya bağlı askeri birliklerin seferberlik emrini verdiği, bu ordulara  bağlı birliklerin her an askeri  harekat talimatini yerine getirebilecek düzeyde görev emrine hazır oldukları bölge kaynakları tarafından teyit ediliyor. 

Ankara; Suriye sınırındaki güvenlik tehdidini nihai olarak ortadan kaldıracak kapsamlı askeri harekat öncesi hem askeri hem de istihbari diplomasiye başvuruyor. Nitekim Mazlum Kobani de  Ankara’da  bazı üst düzey diplomat, güvenlik ve istihbarat görevlileriyle bir araya gelmişti. 

Mazlum Kobani ile gerçekleştirilen  toplantılarda  yeni kurulacak federasyon yapısında görev alacak ikisi kadın sekiz kişinin ismi hususunda mutabık kalındığı, ayrıca  Mazlum Kobani’nin Kuzey Irak’ta yerleşik ve Barzani ailesince egitilip donatılan 25 bin civarında Roj Peşmergesinin Kuzey Doğu Suriye Özerk Yönetimi bölgelerine intikalini kabul ettiği belirtilmişti. 

Roj Peşmergeleri, 2012 yılında dönemin KDP Başkanı Mesut Barzani’nin isteğiyle kurulan silahlı bir grup. Roj Peşmergeleri, Güney Kurdistan’daki üslerde kalan Türkiye’nin istihbarat uzmanları tarafından eğitildi. 

Ayrıca Türk yetkilier  Mazlum Kobani’den ABD’ye rağmen federasyon ilanı durumunda Türkiye’nin garantörlüğünü dünya kamuoyuna ilan edeceği sözünü almışlardı. Ama ne olduysa hem de Suriye sınırından elini kolunu sallaya sallaya geçen teröristler TUSAŞ saldırısını  gerçekleştirmişlerdi.

Öcalan’ın ögrencilik  yıllarında Ankara’da dolaştığı  yerler, ajanslar ve PKK’nın nasıl kurulduğu bilinmeden Suriye Kürtleri üzerindeki nüfuzu küçümsenemez.  

Nitekim Abdullah Öcalan’ın 1972 yılından beri MİT elemanı olduğunu iddia eden Akit yazarı Abdurrahman Dilipak, “12 Martçılar bundan habersiz olamaz. 12 Eylül’cüler de, 28 Şubatçı’lar da! Özal bilmiyor olamaz, en azından Güzel haber vermiştir. Türkeş ve Bahçeli bilmiyor olamaz. Erbakan bilmiyor olamaz. Baki Tuğ da biliyor Apo’yu” demişti.

Her ne kadar Öcalan’ın Kuzey Suriye’de PYD öncülüğünde bir yapının başına getirilmesi gibi bir senaryo, Türkiye’nin iç dinamikleri ve mevcut güvenlik stratejileri dikkate alındığında pek mümkün görünmese de, devlet aklının Öcalan’ın  rahle-i tedrisinden geçmiş Mazlum Kobani’yi  bu noktada değerlendirmeye aldığı anlaşılıyor. 

Türkiye’nin sınır güvenliği ve bölgedeki istikrarı sağlama hedefleri, Öcalan gibi sembolik bir ismin bu tür bir pozisyonda yer almasına doğrudan engel teşkil eder gibi görünse de, Öcalan PKK  terör örgütünü  Lübnan’daki Beka Vadisinden Suriye’ye taşıma başarısını gösterebilmiş, Mazlum Kobani gibi yüzlerce elaman yetiştirmiş birisi.Bu nedenle Öcalan’ın Suriye Kürtleri  üzerinde emeği çok. 

Rusya’nın Suriye özelindeki etkisini de unutmamak gerek; Moskova, Türkiye’nin sınır güvenliği endişelerini dengeleme politikası izlerken kendi çıkarları doğrultusunda da hassas bir denge gözetiyor görüşü her ne kadar mevcut reelpolitik durumu göstersede sonuçta Balkanlardan Transkafkasya ve Büyük Türkistan (Orta Asya)’ya kadar büyük bir cofrafyanın nabzını tutmaya muktedir Türkiye ile  çok fazla inatlaşması pek mümkün gözükmüyor.  Ayrıca  Türkiye’de Akkuyu nükleer santrali başta  olmak üzere milyar dolarlık  yatırımlarını riske atacak girişimlerde bulunması söz konusu olur mu, düşünmek gerekir?

İngiltere Savunma Bakanı John Healey, Millî Savunma Bakanlığına gelişinde Bakan Yaşar Güler tarafından askerî törenle karşılandı. Bakan John Healey’e İngiltere Ankara Büyükelçisi Jill Morris ve İngiltere Savunma Ataşesi Albay James Torbet eşlik etti.

Resmi ziyareti kapsamında Ankara’da bulunan Healey, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler ve beraberindeki heyetle TUSAŞ’a ziyarette bulundu. Ziyarette Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı Haluk Görgün ve TUSAŞ Genel Müdürü Mehmet Demiroğlu da yer aldı.

Her iki Bakan, sanayi alanında “ortak strateji” oluşturulması, askeri iş birliğinin güçlendirilmesi ve tedarik fırsatlarının ele alınması gibi konu başlıklarını ele aldılar.  

Ancak İngilizlerin kamuoyuna yansıtmak istemedikleri  asıl konu , İngiliz Savunma Bakanı John Healey,’in Ankara’ya 40 Eurofighter jetinin satışı ve diğer konuları görüşmek üzere  Türkiye ziyaretini gerçekleştirmesiydi. Aynı gün Türk askeri kaynakları Almanya’nın satış yetkisine anlaşma üzerinde çalışmak için onay verdiğini doğruladı.

John Healey’in Ankara  temaslarında değerlendirilen  bir diğer konu da bölgesel istikrarın sürdürülebilir olmasıydı. Her ne kadar İngiltere’nin Gazze’de derhal ateşkes sağlanmasına verdiği desteği teyit ettiği belirtilsede, bunların asıl derdi, Bölge genelindeki kilit ortaklarıyla savunma ilişkilerini derinleştirerek, İngiltere’nin içeride bölgesel istikrarı ve ekonomik büyümeyi desteklemesine yardımcı olmasını sağlamak Türkçesi herşey uzun bacaklı sarı çiyanlar için! 

Trump’ın yeniden başkan seçilmesine en çok içerleyenler, İngilizler. Çünkü Trump’ın  Henry Ford çizgisinde olduğunu iyi biliyorlar. Trump’ı destekleyen ana akım, kırmızı urbalı İngiliz ordusuna karşı bağımsızlık savaşını kazananlar.   Trump Birleşik Krallık sanayisinin gözünün yaşına bakmadan Amerikan sanayisinin mamüllerini silah zoruyla piyasaya arz edecek Karşı çıkanlar 2 SS formülü ile hizaya getirilecek.

İşte tam da bu noktada Türki’ye iki arada bir derede. Çünkü bir taraftan ABDden F16 uçakları almak isterken diğer taraftan İngilizlerden 40 kadar Eurofighter savaş uçağı almak istiyor. İngiltere Savunma Bakanı John Healey’in  Türkiye ziyareti tamda bu olayların üstüne denk geldi. 

Çünkü  Avrupa ülkelerine yönelik Typhoon üretiminin sona ermesiyle birlikte İngiltere, özellikle Suudi Arabistan, Türkiye, Katar ve Mısır’a yönelik siparişleri artırmaya istekli. Eurofighter Typhoon jetleri, Airbus (AIR.PA) şirketleri tarafından temsil edilen Almanya, İngiltere, İtalya ve İspanya’dan oluşan bir konsorsiyum tarafından inşa ediliyor.

Şimdi soru şu, İngiltereli Bakan sadece  uçak satışını kotarmak için mi geldi? Ankara’daki temasları sırasında Türkiye’nin hali hazırdaki Kuzey Irak ve Suriye askeri harekat planlamalarına yönelik olumlu veya olumsuz görüş beyan etti mi? 

Kuyuya bir taş atayım. Ayrıca Jandarma Silah Bilgi Sistemi (JASBİS) kapsamında silahlı sivil usurların silahlarını İçişleri Bakanlığı’nın belirledigi noktalara  teslim etmelerini istenmesinin başka bir nedeni var mı?

Kısmi Kaynakça

https://x.com/achopkins1/status/1857016365233635342

https://www.msb.gov.tr/SlaytHaber/c319a2b235c84916b68742fae8031263

https://x.com/turkdegs/status/1856985005857067329?t=L3-0odeTTMdYgNZEXrQ8Og&s=19

https://x.com/serkan80yildiz/status/1856605579277463574?t=0jH8jBVvEtLGVWIidYQDaA&s=19

https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/misakimillinin-guney-sinirlari-belgelere-yansidi/1376163

https://www.konuyorum.com/2024/10/23/misaki-milliye-giden-yol-federasyondan-mi-geciyor/.html

https://www.anews.com.tr/turkey/2024/11/14/turkish-and-uk-defense-ministers-hold-talks-in-ankara

https://www.aa.com.tr/tr/savunma-sanayisi/ingiltere-savunma-bakani-healeyden-tusasa-ziyaret/ 3393929

https://www.konuyorum.com/2024/11/14/mazlum-kobani-ankaradan-rojava-federasyonu-icin-icazet-mi-aldi/.html

https://ankahaber.net/haber/detay/milli_savunma_bakani_guler_ingiltere_savunma_bakani_john_healey_ile_bir_araya_geldi_205269

https://www.independent.co.uk/news/uk/john-healey-riyadh-defence-secretary-mohammed-bin-salman-jamal-khashoggi-b2646827.html

https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/germany-took-step-toward-clearing-turkeys-eurofighter-jet-buy-turkish-official-2024-11-14/

https://www.gov.uk/government/news/defence-secretary-meets-counterparts-in-turkiye-and-saudi-arabia-to-further-defence-cooperation

https://www.thenationalnews.com/news/uk/2024/11/14/uks-healey-visits-riyadh-to-secure-saudi-defence-relationship/

https://anlatilaninotesi.com.tr/20191103/dilipakin-iddiasi-ocalan-1972den-beri-mit-elemani-bahceli-baki-tug-bilmiyor-olamaz-1040543470.html