2018’den bu yana Genel İstihbarat Servisi’nin (GIS) başında bulunan General Abbas Kamil’in yerine Hasan Mahmud Reşad atandı. Mısır’ın yeni istihbarat şefi Tümgeneral Hasan Mahmud Reşad 16 Ekim 2024’te Kahire’de Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah el-Sisi’nin önünde yemin ederek görevine başladı.

GIS, Mısır’da hem iç hem de dış istihbarattan sorumlu bir devlet kurumu ve başkanı doğrudan Mısır Cumhurbaşkanına rapor verir. Eski başkan  Kamil tamamen refüze edilmiş değil. 

Mısır resmi haber ajansı MENA’nın haberine göre, Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi, mevcut İstihbarat Başkanı Abbas Kamil’i Cumhurbaşkanlığı Danışmanı, güvenlik birimlerinin genel koordinatörü ve Cumhurbaşkanlığı özel elçisi olarak atayan bir kararname yayınladı. 

Bu çerçevede Abbas Kamil’in yeni  rolünün başkana danışmanlık ve özel temsilcilik ile “güvenlik ajanslarının genel koordinatörlüğü” olacak. Daha net ifadeyle Abbas Kamil, Cumhurbaşkanlığı Danışmanı, güvenlik birimlerinin genel koordinatörü olarak atandı.

Aslında kendisini kamuoyunun meraklı gözlerinden saklayabilen ender istihbaratcılardan. O nedenle  kendi ülkesinin veya dünya medyasının arşivinde çok fazla bilgi yok.   Size aktaracağim  bilgiler özel haber kaynaklarımdan. 

Hasan Mahmud Reşad; 1967 Kahire doğumlu. Evli ve çocukları var. Boyu 1.70 cm. Arapca  ve İngilizce biliyor. Ad ve soyad tertibine bakılırsa aile kökenlerinin Türk veya Türk yönetiminde üst düzey  idareci olabileceği söylenebilir. 

Reşid; rüşde ermiş, mümeyyiz, akıl baliğ olmuş, doğru yolu bulmuş kişi  anlmındadır. Reşad da aynı kökten aydınlanma, baliğ olma demektir  masdar manası da  doğru yola uyanma demektir.  İrşad, mürşid, raşid, rüşd aynı kökten alakalı manalar taşıyan Türkçeleşmiş kelimeler arasıda.

Bir rivayete göre, soyadına bakılırsa bir kısmı Suriye’de yaşayan, Arabistan’ın ünlü isimlerinden İbnül Reşid’in mensubu olduğ,  Şerif Hüseyin ve El Suud ailesinin rakibi,  Şammar aşiretinden olma ihtimali  yüksek gibi. 

Bu aşiret; Katar, Suudi Arabistan, Kuveyt ve Irak’a yayılmış olan Arap Yarımadası’nın en büyük aşiretlerinden ve 1’inci Dünya Savaşı sırasında son güne kadar Osmanlı İmparatorluğu’nun yanında yer almıştı.

5 milyon nüfusa sahip Şammar aşireti, S. Arabistan merkezli bölgesel güç mücadelesinin kilit taşı. Aşiret, Suudi Arabistan, Irak ve Kuveyt’ten Akdeniz kıyılarına dek geniş bir alana yayılı. Mısır’da da bir kısım aşiret üyekeri yerleşik. 

Yakın akrabası akrabası  olduğu değerlendirilen Prof.  Hoda Rashad, Mısır Kahire Amerikan Üniversitesi Sosyal Araştırma Merkezi Müdürü.    2004-2011 arası Mısır Senatosu üyesi. 

Sosyal, Beşeri ve Nüfus Bilimleri Konseyi üyesi, Mısır Bilimsel Araştırma ve Teknoloji Akademisi üyesi (2009-2012), Ulusal Kadın Konseyi üyesi (2000-2010) olarak görev yaptı. Profesör Rashad  DSÖ EMRO Sağlık Sosyal Belirleyicileri Komisyonu üyesidir.

Mısır İstihbaratı Cihazü’l Muhaberatu’l Amma  Başkanı  Reşad’ın ilk, orta ve lise eğitimini tamamladıktan sonra 18 yaşında, istihbarat servislerinin liderleri için geleneksel bir eğitim alanı olan Kahire Askeri Teknik Koleji’ne 1985 yılında girdi.  Bu okuldan 23 yaşında,  yüksek derece ile mezuniyeti ise 1990 yılı.  

Bu okul; 1957 yılında kurulan Askeri Teknik Koleji, Silahlı Kuvvetlerin seçkin bilimsel araştırma merkezlerinden biri olarak kabul edilir. Askeri Teknik Koleji, askeri bilimler ve teknoloji alanlarında uzmanlaşmıştır.

Reşad’ın orduya mühendis yetiştiren Askeri Teknik okulundan mezun olduktan sonra Mısır Genel İstihbarat Teşkilatına atanmış. Teşkilat içi  eğitim kapsamında İstihbarat operasyonları ile bölgesel ve küresel güvenlik konularında uzmanlık kursları almış. 

Bazı akademik makaleleri müstear isimle yayınladığı söyleniyor. Araştırdım ama bulamadım . Yazdıklarına bakarak kalibresi hakkında birşeyler söyleyebilirdim. Saha deneyimi sınırlı deniliyor.  

Anca verimliliği ve çalışma azmi sayesinde idari pozisyonlarda hızla ilerlemesiyle tanınıyor. İstihbarat teşkilatında çoğu zaman yönetici pozisyonda çalışmış. Teşkilatta açığa çıkmayan isimlerden.  Arka planda  kalmasına rağmen Genel İstihbarat Teşkilatında önemli görevlere terfi etmesi dikkat çekiyor. 

Sisi’nin GIS  Başkanı Abbas Kamili görevden alması, Temmuz ayında gerçekleşen ve ekonomik ve siyasi krizlerin giderek kötüleştiği bir ortamda en az 20 bakanlığın yapısını değiştiren   büyük kabine değişikliğinden birkaç ay sonra gerçekleşti.

Bu konuda en ayrıntılı ve bir okadar da ilginç  değerlendirme  The Wall  Street  Journal da var.  İlgili medya’nın Egypt Replaces Spy Chief Trusted by U.S., Israel and Hamas / Mısır, ABD, İsrail ve Hamas’ın Güvendiği Casus Şefini Değiştirdi başlığını kullanmış olması bu değişkiliğin  rutin olmadığını gösteriyor. 

Muhtemelen Mısır Yönetimi  ABD donanmasının burnunun dibinde Akdeniz’de konuşlanmasından ve İsrail’e verdiği  askeri destekten rahatsız.  Benim anlayamadığım, neden ABD, Hamas ve İsrail ile aynı kefeye,  aynı çuvala konuluyor? Acaba Mısır devlet aklı bu üçünün birlikte hareket ettiğini mi düşünüyor?  

Abbas Kamil, geçen yıl İsrail ile Hamas arasında bir haftalık ateşkesin müzakere edilmesine yardımcı oldu ve daha uzun vadeli bir anlaşmaya varmaya çalışıyordu. İsrail ile Hamas arasındaki görüşmelerde Mısır’ın başlıca arabulucusu rolünü üstlenmişti. 

Gizli servisteki bu görev değişikliğinin, Mısır’ın bölgesel çatışmalarla çevrili olduğu bir dönemde gerçekleşiyor olnası düşündürücü. Kavalalı Mehmet Ali Paşanın varisleri bilmiyor mu, dere geçerken at değiştirilmez?

Buna bakılarak  iki  ihtimal üzerinde durulabilir. Birincisi yeni başkan ABD/İsrail karşıtı. İkincisi, selefinden  daha fazla ABD /İsrail taraftarı. Lakin  The Wall  Street  Journal manşeti tam tersi olabileceğini ima ediyor. 

Bazı dışpoltika uznanları Abbas Kamil’in bir yıldan fazla süredir İsrail-Hamas ayrıca   Katar ve ABD ile birlikte ateşkes ve rehine anlaşması sağlamada başarısız olduğunu  savaşın  beri Lübnan’a da sıçramasının görevden alınmasında etkili olduğunu belirtiyor. Ama Abbas Kamil bu görüşmelerde  yardımcısı Hasan Mahmud Reşadla birlikte yer almıştı. 

Abbas Kamil’in yardımcısı olarak görev yapan Resat Mısır ve İran arasındaki ilişkilerin normalleşmesi de dahil olmak üzere önemli konuları müzakere eden heyetteydi  

Tümgeneral Hasan Mahmud Reşad Gazze, Sudan ve Libya’daki çatışmalar da dahil olmak üzere dış politika konularının yanı sıra uzun süredir devam eden siyasi muhaliflere yönelik operasyonlarda  görev almış deneyimli bir istihbarat bürokratı.  

General Abbas Kamil’in yerine Hasan Mahmud Reşad’ın atanmasının arkasında birkaç olası neden bulunabilir. Genellikle bu tür görev değişiklikleri, ülkenin güvenlik politikaları, istihbarat ihtiyaçları ve mevcut siyasi durum ile ilişkilidir. 

Ayrıca, yeni bir başkanın atanması, genel istihbarat stratejisinde değişiklikler yapma ihtiyacı, kurum içi yenilikler veya mevcut liderin performansıyla ilgili değerlendirmelerle de bağlantılı olabilir.

Eğer bu değişiklik son dönemdeki bir olayla ilişkiliyse, örneğin güvenlik tehditleri veya uluslararası ilişkilerdeki değişiklikler, bu da atamanın sebebi olarak değerlendirilebilir.  

Günün sonunda Mısır lideri  Sisi’nin Abbas Kamile verdiği yeni görevle “eski genel istihbarat başkanının uzmanlığından ve yeteneklerinden önemli ve yeni bir pozisyonda yararlanma girişimini yansıttığını”  düşündürüyor. 

Başka bir hususta var.  İsrail istihbarat servislerinin Hamas ve Hizbullah militanlarına yönelik eylemlerinin, özellikle de gizli faaliyetlerinde yapay zeka ve diğer modern teknolojileri kullanması.  İsrail’in bu yeni nesil terör  araçlarını  asimetrik ve hibrit savaşa dahil etmesinin,  Mısır  istihbarat servislerinin dikkatinden kaçması görev değişikliginde etkin oldu denilebilir.  Adımız Ömür yazdığımız budur! 

 Kısmi Kaynakça

https://menarah.org/author/hodarashad/

https://www.aucegypt.edu/fac/hoda-rashad

https://www.universitiesegypt.com/military-technical-college/about

https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/egypt-taps-new-spy-chief/

https://www.isna.ir/news/1403072519885/ حسن-رشاد-رئیس-جدید-اطلاعات-مصر-شد

https://www.reuters.com/world/africa/egypts-sisi-appoints-new-head-general-intelligence-2024-10-16/

https://www.al-monitor.com/originals/2024/10/egypts-sisi-appoints-new-chief-powerful-intelligence-agency

https://turkish.aawsat.com/arap-dünyasi/5071920-reşad-mısırda-genel-i̇stihbaratın-yeni-başkanı-olarak-atandı

https://www.wsj.com/world/middle-east/egypt-replaces-spy-chief-trusted-by-u-s-israel-and-hamas-8bf2b8a7

https://www.usnews.com/news/world/articles/2024-10-16/egypts-sisi-appoints-new-head-of-general-intelligence

https://www.arise.tv/egypts-intelligence-agency-sees-leadership-change-as-rashad-takes-over-from-kamel/#google_vignette

https://www.thenationalnews.com/news/mena/2024/10/16/el-sisi-names-new-chief-of-intelligence-agency-replacing-long-time-close-aide-and-confidant/